Burgerberaden hebben de potentie om bovenstaande doelstellingen te realiseren, maar een sterke verbinding met de brede samenleving is dan een noodzakelijke voorwaarde. In de praktijk van burgerberaden blijkt het betrekken van de brede samenleving echter vaak een onderbelicht element.

In deze blog bespreken we de eerste resultaten uit het deelonderzoek van het onderzoeksproject Duurzame Burgerberaden naar de wijze waarop burgerberaden (het mini-publiek) verbinding maken met de brede samenleving (het maxi-publiek) en lichten we enkele elementen uit die bij deze verbinding van belang zijn. Hierbij richten we ons op burgerberaden die worden georganiseerd rondom klimaat- en duurzaamheidsbeleid.

Wat verstaan we onder het mini- en het maxi-publiek en waarom is een goede verbinding van belang?

Het mini-publiek is de groep mensen die – vrijwel altijd via loting - geselecteerd is om deel te nemen aan het burgerberaad. Deze groep is vaak representatief voor de diversiteit van de samenleving en wordt zorgvuldig samengesteld om verschillende perspectieven en achtergronden samen te brengen. Onder het maxi-publiek vallen alle andere burgers die niet direct deelnemen aan het beraad, maar die wel te maken hebben met de uitkomsten en beslissingen die uit het beraad voortkomen.

Volgens de literatuur is een goede verbinding tussen mini- en maxi-publiek belangrijk voor een aantal zaken (Boulianne, 2018; Ingham & Levin, 2018; Pow et al.,, 2020; Escobar & Elstub, 2017a; Escobar & Elstub, 2017b; Mar & Gastil, 2023). Deze verbinding kan bijdragen aan:

1. Maatschappelijke acceptatie van de uitkomsten.
2. Het versterken van de democratie.
3. Grotere legitimiteit van de uitkomsten.
4. Grotere kans op implementatie van de adviezen.
5. Verhogen van kennis en begrip van complexe kwesties.

Op welke manieren kan deze verbinding worden gelegd?

Om met een burgerberaad mensen mee te nemen in het klimaatvraagstuk, de democratie te versterken en de kloof tussen overheid en burger te verkleinen, is een goede verbinding met de brede samenleving (lees; het maxi-publiek) essentieel. Met een burgerberaad alleen (lees; het mini-publiek) worden mogelijk wel mooie adviezen gerealiseerd, maar is de kans op doorwerking naar de brede samenleving minimaal. Grofweg zijn er drie strategieën waarmee de verbinding met het maxi-publiek tot stand kan komen:

• Neem het maxi-publiek mee in het proces van het burgerberaad door hierover breed en activerend te communiceren. Dat omvat o.a. informatie over het doel van het burgerberaad, de loting, de bijeenkomsten en belangrijke updates (‘fijn dat ik weet hoe het georganiseerd is’).
• Neem het maxi-publiek mee in de inhoud van het burgerberaad door lessen en inzichten van de bijeenkomsten te delen en hierover het gesprek aan te gaan (‘fijn dat ik weet waar het over gaat en wat er wordt besproken’).
• Laat zien wie actief deelnemen aan het burgerberaad en dat via deze deelnemers het maxi-publiek voldoende gerepresenteerd wordt (‘fijn dat ik zie dat er mensen zoals ik meedoen’).

De psychologische ingrediënten van een effectieve verbinding

Bij het betrekken van het maxi-publiek bij een burgerberaad spelen verschillende psychologische principes een rol. De drie meest opvallende principes lichten we hieronder toe.

Het belang van representatie

Voor het maxi-publiek is het belangrijk om te zien dat de deelnemers van het burgerberaad op hen lijken (demografisch, maar breder gezien ook qua ervaringen en meningen). Deze ‘zoals ik percepties’ bij het maxi-publiek hangen samen met waargenomen legitimiteit bij het bredere publiek, steun voor het burgerberaad en acceptatie van de uitkomsten (Pow et al., 2020). ‘Identificatie met anderen’ is een veelvoorkomend en bekend mechanisme binnen de psychologie. Mensen die op ons lijken en waarmee we ons identificeren hebben een grote invloed op ons gedrag (o.a. Abrams, 2001 en White et al., 2019). ‘Zoals ik’ percepties onderstrepen dan ook het belang van het actief uitdragen van de diversiteit en inclusiviteit van een burgerberaad. Het geeft een signaal af naar het maxi-publiek dat hun belangen worden gerepresenteerd.

Meereizen met het burgerberaad

Een burgerberaad kan een middel zijn om naast de betrokken deelnemers ook het maxi-publiek mee te nemen in het klimaatvraagstuk. Om dat te realiseren is het van belang dat het maxi-publiek op zo’n manier betrokken wordt dat ze geïnteresseerd raakt in het burgerberaad en het actief gaat volgen. Een veelbeschreven manier hiervoor is het verslagleggen – of zelfs volledig uitzenden – van bijeenkomsten. Het volgen van een burgerberaad via verslaglegging is te vergelijken met ‘transportation’, een theorie uit de mediapsychologie die beschrijft hoe het volgen van een verhaal ervoor kan zorgen dat mensen opgaan in het thema van het verhaal en hierdoor beïnvloed worden (Green & Dill, 2013; Van der Does & Jacquet, 2023). Door het maxi-publiek mee te laten leven met de ervaringen van het mini-publiek, krijgen ze indirect dezelfde kennis mee, groeit het begrip voor de complexiteit van het vraagstuk en worden de ideeën en voorstellen meer tastbaar en overtuigend.

De publieke opinie onthuld

Een belangrijke remmende factor in transities is dat mensen vaak niet doorhebben dat anderen vaak – net als zijzelf - wel open staan voor verandering. Dit wordt ook wel ‘pluralistische onwetendheid’ genoemd. Bijvoorbeeld met betrekking tot het klimaat denken mensen vaak dat anderen minder om het klimaat geven dan zijzelf. Deze pluralistische onwetendheid verlaagt het draagvlak voor klimaatmaatregelen en belemmert gedragsverandering. Wanneer het maxi-publiek meekrijgt dat het mini-publiek eensgezind tot adviezen is gekomen, of wanneer het maxi-publiek gedurende het burgerberaad meekrijgt hoe het mini-publiek denkt over het vraagstuk, vermindert dit de pluralistische onwetendheid. Meer kennis over elkaars standpunten en inzicht over wat anderen vinden van een vraagstuk draagt bij aan attitude- en/of gedragsverandering (Geiger & Swim, 2016; Sparkman et al., 2022).

Betrek het maxi-publiek vanuit de doelstellingen van het burgerberaad

Kortom, ook al is het belang evident in de praktijk blijft de verbinding tussen het mini- en maxi-publiek vaak onderbelicht. Vanwege praktische redenen (capaciteit) en meer fundamentele redenen (beschermen van deelnemers van het burgerberaad) zijn overheden huiverig om het maxi-publiek heel actief te betrekken bij het mini-publiek. Dit is jammer, want een sterke connectie tussen het mini- en het maxi-publiek speelt een belangrijke rol in de effectiviteit van een burgerberaad. Er is echter nog weinig praktische kennis over hoe het maxi-publiek doelgericht betrokken kan worden bij het burgerberaad, wat in veel gevallen tot handelingsverlegenheid leidt bij professionals. De volgende fase van ons onderzoek richt zich daarom op de vraag wat overheden nodig hebben om bij het betrekken van het maxi-publiek minder handelingsverlegen te zijn en beter onderbouwde keuzes te kunnen maken.

Deze blog is geschreven door Danique Bredenoort en Reint Jan Renes in samenspraak met de consortiumpartners van het leernetwerk Christine Bleijenberg, Marianne van Bochove, Hasse van der Veen, Juliet van Viersen (De Haagse Hogeschool), Gertjan de Groot, Rosa Koetsenruijter, Bob Knoester (Hogeschool van Amsterdam) en Jikke Eikelboom (De Haagse Hogeschool).

Het onderzoeksthema ‘verbinding met de maatschappij’ maakt onderdeel uit van het meerjarig SIA-gesubsidieerd onderzoek ‘Duurzame burgerberaden: ontwerpprincipes voor professionals’.

Literatuur

Abrams, D. (2001). Social Identity, Psychology of. In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (pp. 14306–14309). https://doi.org/10.1016/B0-08-043076-7/01728-9

Boulianne, S. (2018). Mini-publics and public opinion: Two survey-based experiments. Political Studies, 66(1), 119-136.

Escobar, O., & Elstub, S. (2017a). Forms of mini-publics: An introduction to deliberative innovations in democratic practice. New Democracy. Research and Development Note, 4.

Escobar, O., & Elstub, S. (2017b). Deliberative innovations: Using ‘mini-publics’ to improve participation and deliberation at the Scottish Parliament.

Geiger, N., & Swim, J. K. (2016). Climate of silence: Pluralistic ignorance as a barrier to climate change discussion. Journal of Environmental Psychology, 47, 79-90.

Green, M.C., & Dill, K.E. (2013) Engaging with Stories and Characters: Learning, Persuasion, and Transportation into Narrative Worlds. In K.E. Dill & P.E. Nathan. (reds.). The Oxford Handbook of Media Psychology

Ingham, S., & Levin, I. (2018). Can deliberative minipublics influence public opinion? Theory and experimental evidence. Political Research Quarterly, 71(3), 654-667.

Már, K., & Gastil, J. (2023). Do voters trust deliberative minipublics? Examining the origins and impact of legitimacy perceptions for the citizens’ initiative review. Political Behavior, 45(3), 975-994.

Pow, J., van Dijk, L., & Marien, S. (2020). It’s not just the taking part that counts: ‘Like me’ perceptions connect the wider public to minipublics. Journal of Deliberative Democracy, 16(2), 43-55.

Sparkman, G., Geiger, N., & Weber, E. U. (2022). Americans experience a false social reality by underestimating popular climate policy support by nearly half. Nature communications, 13(1), 4779.

White, K., Habib, R., & Hardisty, D. J. (2019). How to SHIFT consumer behaviors to be more sustainable: A literature review and guiding framework. Journal of marketing, 83(3), 22-49.