Een focusgroep is een bijeenkomst waarin een kleine groep deelnemers onder begeleiding van een gespreksleider in gesprek gaat over een specifiek onderwerp.
Let op: Bij alle participatievormen zijn er enkele voorwaarden die altijd belangrijk zijn. Bekijk de algemene voorwaarden voor participatiewerkvormen hier.
Een focusgroep bestaat meestal uit 6 tot 12 mensen die iets gemeen hebben, zoals dezelfde wijk, leeftijdsgroep of ervaring met een bepaald thema. Een gespreksleider begeleidt de sessie, zorgt voor een open en veilige sfeer en stelt gerichte vragen. Deelnemers worden aangemoedigd om hun mening te delen en reageren op elkaar. Zo ontstaat interactie die leidt tot nieuwe inzichten.
Het doel is om diepgaand inzicht te krijgen in hun meningen, ervaringen, motivaties en ideeën. In tegenstelling tot enquêtes, die vooral cijfers opleveren, levert een focusgroep juist inhoudelijke en contextrijke informatie op. Doordat deelnemers op elkaar reageren en samen hardop nadenken, komen ook onderwerpen aan bod die anders misschien onbesproken blijven. Dat helpt beleidsmakers om beter te begrijpen hoe beleid wordt ervaren.
Kortom: een focusgroep helpt via dialoog beter zicht te krijgen op wat mensen belangrijk vinden, en om beleid beter af te stemmen op hun leefwereld.
Het doel van een focusgroep is om diepgaand inzicht te krijgen in meningen, ervaringen en ideeën vanuit verschillende perspectieven.
Deze methode is vooral geschikt wanneer je nuance, context en onderliggende waarden wilt begrijpen – zaken die je met cijfers of statistieken vaak mist.
Focusgroepen worden vaak ingezet aan het begin van een participatietraject, bijvoorbeeld om thema’s te verdiepen of om te verkennen wat er leeft. Ook kun je er voorstellen mee testen of beleid mee evalueren.
Een focusgroep gebruik je:
Een focusgroep levert geen representatief beeld, maar wél waardevolle kwalitatieve informatie. Die helpt om beleid menselijker, beter onderbouwd en meer afgestemd op de leefwereld van inwoners te maken.
Een focusgroep lijkt qua vorm op een klankbordgroep, maar het doel en de werkwijze verschillen:
Een focusgroep is kleinschalig en vraagt om goede begeleiding door een gespreksleider die ruimte biedt aan verschillende perspectieven.
Een focusgroep bestaat meestal uit maximaal 12 deelnemers en wordt begeleid door een gespreksleider. De werkwijze verloopt in drie fasen: voorbereiding, uitvoering en verwerking.
a. Doel bepalen. Bepaal wat je met de focusgroep wilt bereiken. Wil je ervaringen ophalen, plannen toetsen of ideeën verzamelen? b. Doelgroep kiezen. Selecteer deelnemers die relevant zijn voor het onderwerp, zoals jongeren, wijkbewoners of mantelzorgers. c. Vragen of thema’s voorbereiden. Werk met open vragen die het gesprek op gang helpen, zoals: “Wat ervaart u als grootste knelpunt in uw wijk?
a. De bijeenkomst duurt meestal 1,5 tot 2 uur. b. Een gespreksleider begeleidt het gesprek, stelt vragen, zorgt voor interactie en bewaakt dat iedereen aan bod komt. c. Deelnemers reageren niet alleen op de vragen, maar ook op elkaar. Dat zorgt voor verdieping en nieuwe inzichten. d. De input wordt vastgelegd, bijvoorbeeld via notulen of een audio-opname (met toestemming).
a. De input wordt kwalitatief geanalyseerd. Je zoekt naar meningen, terugkerende patronen en opvallende inzichten. b. De resultaten gebruik je om beleid aan te scherpen, keuzes te onderbouwen of vervolgvragen te formuleren. c. Laat deelnemers weten wat er met hun inbreng gebeurt. Laat zien dat hun bijdrage ertoe doet.
Lees hier meer over het wegen en terugkoppelen van opbrengsten.
Organiseer meerdere groepen om een breed maatschappelijk perspectief te krijgen en beslissingen, producten of beleid te verbeteren.
Combineer dit bijvoorbeeld met een enquête en vraag de focusgroep op de uitkomsten daarvan te reflecteren.
Het Ministerie van Financiën biedt een praktische toolbox voor focusgroepen in beleidscontext.
Het handboek Participatief Actieonderzoek behandelt in hoofdstuk 13.3 doelen, opzet, uitvoering, facilitatorvaardigheden en verwerking/coördinatie van focusgroepen binnen actieonderzoek.
Het boek De kern van participatief actie-onderzoek biedt in hoofdstuk 21.6 een uitgebreide bespreking van functie, werkwijze, facilitatorsturing en verwerking van focusgroepgegevens.
De informatie op deze pagina is gebasseerd op de onderstaande bronnen:
Eelderink, M. (2024). Handboek Participatief Actieonderzoek. Managementboek.
Elliott, J., Heesterbeek, S., Lukensmeyer, C. J., Slocum, N. (2006). Participatieve Methoden: Een gids voor gebruikers. Vlaams Instituut voor Wetenschappelijk en Technologisch Aspectenonderzoek.
Energieparticipatie.nl. (z.d.). Werkatelier, klankbordgroep, meedenkgroep of focusgroep. Geraadpleegd op 15 oktober 2025.
Gemeente Groningen. (2019). Groninger Participatiewerkboek.
Matthijssen, M. (2023). Gespreksleiding in groepsgesprekken en focusgroepen. SWP Uitgeverij.
Migchelbrink, F. (2015). De kern van participatief actie-onderzoek. Managementboek.
Ministerie van Financiën. (z.d.). Focusgroepen. Rijksoverheid. Geraadpleegd op 15 oktober 2025.
Raats, I. (2019). Handleiding Focusgroepen. Raats voor Mensgerichte Zorg.
Meld niet werkende link
Vragen? Neem contact met ons op
Je zoekopdracht leverde helaas geen resultaat op. Controleer de spelling of probeer het opnieuw met een andere term.
Deze website maakt gebruik van cookies. Lees meer over cookies in onze cookieverklaring.
Deze cookies verzamelen nooit persoonsgegevens en zijn noodzakelijk voor het functioneren van de website.
Deze cookies verzamelen gegevens zodat we inzicht krijgen in het gebruik en deze website verder kunnen verbeteren.
Deze cookies zijn van aanbieders van externe content op deze website. Denk aan film, marketing- en/of tracking cookies.