Submenu

Hackathon

Inleiding

Een hackathon bij participatie is een intensieve, vaak korte bijeenkomst waarin diverse belanghebbenden, zoals burgers, experts, ondernemers en beleidsmakers, samenwerken om in een creatieve en innovatieve setting oplossingen te bedenken voor maatschappelijke vraagstukken of beleidsuitdagingen. De term ‘hackathon’ komt oorspronkelijk uit de technologie- en programmeerwereld, maar wordt steeds vaker ingezet als participatie-instrument.

Let op: Bij alle participatievormen zijn er enkele voorwaarden die altijd belangrijk zijn. Bekijk de algemene voorwaarden voor participatiewerkvormen hier.

Tijdens een hackathon werken deelnemers meestal in teams die worden uitgedaagd om binnen een beperkte tijd, variërend van enkele uren tot een paar dagen, concrete ideeën, prototypes of plannen te ontwikkelen. Dit gebeurt vaak met creatieve werkvormen, brainstormsessies, design thinking en snelle experimenten. Het doel is om breed gedragen vernieuwende en praktische oplossingen te vinden.

Een hackathon stimuleert actieve betrokkenheid en samenwerking tussen verschillende groepen, wat leidt tot kruisbestuiving van kennis en nieuwe inzichten. Door het informele en dynamische karakter voelen deelnemers zich vaak gemotiveerd en vrij om buiten de gebaande paden te denken. Dit kan leiden tot innovatieve resultaten die in traditionele participatievormen minder snel naar voren komen.

Hackathons worden bijvoorbeeld gebruikt bij thema’s als duurzaamheid, mobiliteit, sociale innovatie of digitale dienstverlening. Vaak is er aan het einde een presentatie van de resultaten, en soms krijgen ideeën vervolg in de vorm van pilotprojecten of beleid.

Waarvoor en wanneer gebruik je een hackathon?

Een hackathon is handig om met name jongeren te bereiken over onderwerpen waar zij zich niet vanzelfsprekend bij betrokken voelen. Het biedt een dynamische, creatieve en competitieve omgeving, waarin ze actief kunnen meedenken en samenwerken. Het spreekt hun interesse in technologie en innovatie aan, stimuleert betrokkenheid en biedt ruimte voor hun unieke ideeën en oplossingen.

Een hackathon zet je in bij participatie wanneer je snel, creatief en oplossingsgericht wilt samenwerken aan innovatieve ideeën of concrete oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Dit is een intensief, meestal kortdurend evenement waarin diverse deelnemers – zoals burgers, experts, ondernemers en beleidsmakers – samen in teams werken aan uitdagingen. De vorm is met name voor jongeren aantrekkelijk.

Je zet een hackathon in om:

Nieuwe en vernieuwende ideeën te stimuleren en versnellen.
Verschillende disciplines en achtergronden samen te brengen om out-of-the-box te denken.
Creatieve, praktische en snel toepasbare oplossingen te zoeken voor een complex probleem.
Jongeren, tech-experts of innovatieve denkers te betrekken die anders mogelijk minder participeren.
Energie en enthousiasme te genereren rondom een thema of project.

Een hackathon speelt in op de kracht van samenwerking en co-creatie. Door deelnemers samen te laten werken in een competitieve en creatieve setting ontstaan vaak onverwachte ideeën. Dit bevordert betrokkenheid en eigenaarschap, omdat mensen actief bijdragen aan oplossingen. Hackathons maken gebruik van de dynamiek en snelheid van het proces om van abstracte problemen tot tastbare resultaten te komen. Daarnaast vergroten ze het netwerk en de samenwerking tussen diverse partijen, wat de implementatie van ideeën kan versnellen. Een hackathon is daarom een krachtig participatiemiddel voor het ontwikkelen van vernieuwende oplossingen, het betrekken van een breed publiek en het stimuleren van innovatie binnen maatschappelijke projecten.

Hoe werkt een hackathon?

Een hackathon pak je aan door een duidelijk thema en uitdaging te bepalen, diverse deelnemers uit te nodigen en teams te vormen. Zorg voor goede begeleiding, faciliteiten en tijdschema’s. Stimuleer samenwerking, creativiteit en competitie. Sluit af met presentaties, feedback en vervolgacties om ideeën te implementeren.

1. Voorbereiding

Formuleer het thema of probleem duidelijk en stel de randvoorwaarden vast. Regel een geschikte locatie, technische faciliteiten en materialen. Stel een programma op met momenten voor brainstormen, ontwikkelen, presenteren en feedback. Betrek begeleiders en experts die de teams kunnen ondersteunen. Denk ook aan logistiek zoals catering en communicatie.

2. Uitnodiging

Richt de uitnodiging op een diverse groep deelnemers, zoals burgers, studenten, professionals, experts en ondernemers. Gebruik kanalen zoals sociale media, netwerken, onderwijsinstellingen en communitygroepen. Het doel is een mix van talenten en achtergronden te betrekken voor optimale creativiteit en impact.

3. Doel

Ontwikkel samen nieuwe, haalbare ideeën of prototypes die het thema aanpakken. Een hackathon stimuleert actieve betrokkenheid, samenwerking en snelle innovatie.

4. Uitvoering

Laat teams intensief samenwerken, oplossingen bedenken en deze uitwerken. Zorg voor coaching, tussentijdse feedback en kennisdeling. Sluit af met presentaties van de resultaten aan een jury of publiek.

5. Terugkoppeling

Deel de beste ideeën met deelnemers, opdrachtgevers en het brede publiek. Vaak volgen vervolgstappen, zoals verdere ontwikkeling of implementatie. Communiceer duidelijk over resultaten en impact om vertrouwen te versterken en toekomstige participatie te stimuleren.

Tips:

Stel een duidelijk thema en doel voor de hackathon: Formuleer concreet probleem en gewenste resultaten, zodat deelnemers gericht kunnen brainstormen en oplossingen ontwikkelen.
Zorg voor een diverse groep deelnemers met verschillende vaardigheden: Nodig experts, gebruikers en creatievelingen uit om verschillende perspectieven en kennis te combineren.
Faciliteer een creatieve en energieke werkomgeving: Bied goede werkruimtes, materialen, eten en voldoende pauzes om motivatie en samenwerking te stimuleren.
Begeleid het proces met duidelijke tijdschema’s en tussentijdse pitches: Hou het tempo erin, laat teams regelmatig hun voortgang delen en geef feedback.
Evalueer en bespreek resultaten transparant met vervolgafspraken: Presenteer oplossingen, bepaal haalbaarheid en plan opvolging om ideeën daadwerkelijk te implementeren.

Meer weten?

Wat hebben anderen hierover geschreven/mee gedaan

In de toolkit 'Hoe organiseer je een hackathon?' van Stichting Health Challenges Nederland leer je hoe je stapsgewijs een succesvolle hackathon organiseert.