Een burgerberaad is een werkvorm waarin een (grote) groep mensen samen een advies maakt over een ingewikkelde (beleids)opgave.
Een burgerberaad is een manier om inwoners mee te laten denken over een ingewikkeld beleidsonderwerp. Je legt een vraagstuk voor aan een grote en diverse groep mensen. Zij brengen verschillende belangen in en werken samen aan mogelijke oplossingen.
De deelnemers worden geloot en vormen zo een afspiegeling van de samenleving. In meerdere bijeenkomsten verdiepen zij zich met hulp van deskundigen in het onderwerp. Ze gaan met elkaar in overleg (deliberatie), wisselen argumenten uit en vormen zich een mening. Samen stellen ze een advies of voorstel op.
Een burgerberaad kan uit zo’n 50 deelnemers bestaan, maar er bestaan ook burgerberaden met wel meer dan 500 deelnemers. Hoe groot een burgerberaad is, hangt af van het onderwerp, de complexiteit ervan, de doelgroep, de beschikbare middelen en de praktische mogelijkheden. Belangrijk is dat de groep representatief is en dat alle belangen vertegenwoordigd zijn. Daarom wordt er gewogen geloot. Het proces wordt begeleid door een onafhankelijke gespreksleider en inhoudelijke experts.
Een burgerberaad maakt zichtbaar hoe mensen over een onderwerp denken en het biedt ruimte om samen te zoeken naar oplossingen.
Een burgerberaad kan overheid en politici helpen om beter te begrijpen hoe de samenleving tegen bepaalde vraagstukken aankijkt. Ook kan het zorgen voor meer begrip in de samenleving voor de dilemma’s en lastige keuzes die bij besluitvorming horen.
Een goed uitgevoerd burgerberaad:
Een burgerberaad kan lokaal of landelijk worden georganiseerd. De werkwijze is in beide gevallen gelijk. Alleen de schaal verschilt. Vaak neemt de overheid het initiatief, maar ook inwoners kunnen om een beraad vragen of deze zelf opzetten. Een bekend voorbeeld op landelijk niveau is het Nationaal Burgerberaad Klimaat. Ook op lokaal niveau zijn inmiddels veel praktijkvoorbeelden te vinden.
Je gebruikt een burgerberaad als:
Een burgerberaad volgt een aantal vaste stappen. Hieronder lees je hoe je een burgerberaad organiseert en welke stappen hierbij horen.
De initiatiefnemer, bijvoorbeeld een gemeente of het parlement, spreekt de behoefte uit aan een burgerberaad over een specifiek onderwerp. Daarna leggen zij vast welke vraag ze aan de deelnemers willen voorleggen en wat er met de uitkomsten gebeurt. Een burgerberaad kan ook op initiatief van inwoners, maar uiteindelijk is de overheid de organisator.
Als het onderwerp is vastgesteld, worden de deelnemers geselecteerd. Die groep moet een goede afspiegeling van de samenleving zijn. Er wordt gelet op kenmerken zoals geslacht, inkomen, opleiding en woonplaats. Meestal gebeurt de selectie via een gewogen loting, zodat alle relevante groepen evenredig vertegenwoordigd zijn.
Tijdens de eerste bijeenkomst krijgen de deelnemers uitleg over de opzet en spelregels van het burgerberaad. Samen met de groep wordt dan afgesproken hoe de conceptvoorstellen aan het eind van het traject in stemming worden gebracht.
Onafhankelijke experts geven uitleg over het onderwerp en de visies die daarover bestaan in de wetenschap en de samenleving. Deelnemers mogen ook zelf deskundigen uitnodigen. Zo krijgen alle deelnemers dezelfde basiskennis en zicht op verschillende standpunten.
Daarna gaan de deelnemers met elkaar in gesprek. Ze bespreken argumenten voor en tegen, visies, standpunten en oplossingen. Het doel is dat iedere deelnemer een eigen oordeel vormt over wat voor hen goede of minder goede voorstellen zijn. Deskundigen blijven beschikbaar voor vragen.
In de laatste stap werken de deelnemers samen aan concrete ideeën en aanbevelingen. Ze brengen voorstellen in, combineren gelijkluidende voorstellen en benoemen verschillen. Bij ingewikkelde onderwerpen helpt een schrijfgroep om de voorstellen duidelijk op te schrijven. Alle voorstellen worden vervolgens in stemming gebracht volgens de eerder afgesproken procedure. Daarna stemmen de deelnemers over het eindresultaat. Dat vormt het definitieve advies of besluit.
De vastgestelde uitkomst wordt overhandigd aan de initiatiefnemer – meestal de overheid. Die gaat vervolgens aan de slag met de resultaten, zoals vooraf is afgesproken.
een diverse groep met verschillende perspectieven deelneemt, zodat alle perspectieven op de kwestie gehoord worden;
de organisator vooraf vastlegt wat er met het advies of besluit gaat gebeuren, en zich daar dan ook aan houdt;
er zowel in de politiek als in de samenleving voldoende steun is voor het proces;
een onafhankelijke partij betrokken is bij de (controle op de) uitvoering van het burgerberaad;
de deelnemers voldoende tijd krijgen om zich te informeren en zich veilig voelen om deel te nemen. Dit vraagt om duidelijke regels die aan het begin samen worden vastgesteld en door een moderator worden bewaakt. Denk aan afspraken over de privacy van deelnemers, de stemprocedure en de omgang onderling en met de pers.
Een burgerberaad vergt tijd en inzet en is arbeidsintensief. Voor minder complexe onderwerpen kun je een lichtere variant organiseren, met minder deelnemers, minder bijeenkomsten en minder randvoorwaarden. Dat noemen we een burgertoets.
Gebruik de BOB-methode: Beeldvorming – Oordeelvorming – Besluitvoering. Zo voorkom je dat een burgerberaad te snel in oplossingen denkt en voorbarige conclusies trekt. Lees hier meer over de BOB-methode.
Het Kennisknooppunt Participatie werkt samen met het Leernetwerk Duurzame Burgerberaden aan een meerjarig onderzoek naar burgerberaden over duurzaamheid in Nederland. Lees meer over dit initiatief op deze pagina.
De Canon van Participatie gaat in op het burgerforum Kiesstelsel.
Meer over representatie en inclusie bij burgerberaden vind je in deze blog.
De pagina ‘Burgerberaad’ van de Rijksoverheid biedt een kort overzicht met informatie over burgerberaden waarbij de overheid de initiatiefnemer is.
De website van het Landelijk Netwerk Burgerberaad biedt aanvullende informatie over burgerberaden.
Ook de website van het onafhankelijk expertisecentrum Bureau Burgerberaad biedt meer informatie over burgerberaden.
Het Nationaal Burgerberaad Klimaat is een actueel voorbeeld van een landelijk burgerberaad.
In België namen 27 burgers in 2011 zelf het initiatief tot een grote burgertop via de G1000-methode om te komen tot een alternatief regeerakkoord.
De informatie op deze pagina is gebasseerd op de onderstaande bronnen:
Bureau Burgerberaad. (z.d.). Het burgerberaad uitgelegd. Geraadpleegd op 13 oktober 2025.
Hendriks, F., Jacobs, K. & Michels, A. (2021). Nationale Burgerfora: Verkenning van nationale burgerfora als democratisch gereedschap. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Landelijk Netwerk Burgerberaad. (z.d.). Wat is een burgerberaad? Geraadpleegd op 13 oktober 2025.
Nationaal Burgerberaad Klimaat. (z.d.). Over ons. Geraadpleegd op 13 oktober 2025.
Participedia. (z.d.). Casus G1000 (Belgium). Geraadpleegd op 13 oktober 2025.
Postma, S., Bleijenberg, C., Schmidt, H., Renes, R.J. (2022). Evaluatie mini-burgerberaad gemeente Amsterdam 2021. Hogeschool van Amsterdam.
Rijksoverheid. (z.d.). Burgerberaad. Geraadpleegd op 13 oktober 2025.
Schijvenaars, T., Breedveld, N., Maessen, J. (2024). Handreiking Burgerberaden. Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG); Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Van Ostaaijen, J., Wagenaar, C., & Kloos, L. (2018). Wat kan een gemeente met burgerparticipatie?: Aanbevelingen voor een handreiking meervoudige democratie. Tilburg University.
Vereniging Openbaar Onderwijs. (2025). Handreiking BOB-model en PIP-model.
Meld niet werkende link
Vragen? Neem contact met ons op
Je zoekopdracht leverde helaas geen resultaat op. Controleer de spelling of probeer het opnieuw met een andere term.
Deze website maakt gebruik van cookies. Lees meer over cookies in onze cookieverklaring.
Deze cookies verzamelen nooit persoonsgegevens en zijn noodzakelijk voor het functioneren van de website.
Deze cookies verzamelen gegevens zodat we inzicht krijgen in het gebruik en deze website verder kunnen verbeteren.
Deze cookies zijn van aanbieders van externe content op deze website. Denk aan film, marketing- en/of tracking cookies.