Meer over Van Nachtwacht naar burgerwacht
Buurtpreventie is door bewoners georganiseerde controle op onregelmatigheden in een woonwijk of buurt. Verdachte situaties of wetsovertredingen geven zij door aan politie, brandweer of andere instanties. Zo proberen zij de leefbaarheid en veiligheid in de buurt te bewaken en te bevorderen.
Deelnemers doen op vrijwillige basis mee en zijn meestal herkenbaar gekleed. Sommige groepen patrouilleren ‘s avonds met hesje en zaklamp door de wijk. Ze letten dan op misstanden en verdachte personen, ruimen zwerfvuil op en leggen contacten met buurtbewoners. Ook geven ze preventietips. Buurtpreventie gebeurt vaak ook via buurtWhatsApp. Dit kan gefaciliteerd zijn door de gemeente, maar wordt meestal beheerd door vrijwilligers.
Er zijn in Nederland ruim 10.000 buurtpreventiegroepen. Die werken vrijwel allemaal samen met de gemeente en/of de politie. Voor de politie zijn de extra ‘oren en ogen’ in de wijk vaak een uitkomst, zeker in tijden van bezuinigingen. Het grote aantal preventiegroepen is opvallend, omdat de criminaliteitscijfers al jaren dalen en steeds minder Nederlanders zich onveilig voelen.
Misschien komt dit door de toenemende media-aandacht voor (on)veiligheid, in combinatie met de technologische ontwikkelingen (appgroepen, camera’s en drones). Het lijkt te leiden tot een succesparadox: hoe veiliger de samenleving, hoe gevoeliger voor incidenten. Dat verklaart ook waarom juist in relatief veilige buurten vaak een sterke organisatie van buurtwachten is.
Uit onderzoek van Van der Landt (2014) blijkt dat negatieve aspecten, zoals eigenrichting, niet vaak voorkomen. Vooral in gevallen waarin buurtwachten actief en zichtbaar bezig zijn met preventie op straat (en dus niet alleen met signaleren), zijn gemeente en politie soms wel wat terughoudend over deze vorm van burgerinitiatief. Hij adviseert ook dat de politie de mate van autonomie goed bespreekt met de buurtwachten.
De Stichting WhatsApp Buurt Preventie (WABP) stimuleert en steunt het ontstaan van Buurt WhatsApp-groepen en BuurtPreventie Teams. De WABP stelt op haar site: ‘Door het terugtrekken van de politie worden veel gemeenten met nieuwe uitdagingen geconfronteerd. Wij helpen gemeenten om bewoners in de wijk actief te maken en te houden op het gebied van leefbaarheid.’
Buurtpreventie is ook een bindmiddel. Het helpt om buurtbewoners bij elkaar te brengen. Mensen leren elkaar kennen, terwijl ze iets nuttigs doen. En het gevoel dat ze samen iets bijdragen, schept en stimuleert het buurtgevoel.