De afgelopen jaren poppen er steeds meer burgerberaden op in heel Nederland. Echter ontbreekt het nog aan voldoende kennis over de effectieve inzet van burgerberaden, zeker rond het thema duurzaamheid.

Het lectoraat Public Governance van de Haagse Hogeschool en de lectoraten Coördinatie Grootstedelijke Vraagstukken en Psychologie voor een Duurzame stad van de Hogeschool van Amsterdam hebben daarom het initiatief genomen voor een voorstel voor een meerjarig onderzoek naar burgerberaden over duurzaamheid in Nederland. Dit initiatief is in samenwerking met participatieprofessionals werkzaam in gemeenten en provincies aan burgerberaden verder ontwikkeld. Regieorgaan SIA investeert in dit onderzoek vanuit de regeling RAAK-publiek. Het onderzoek en bijbehorend leernetwerk voor professionals is per februari 2024 van start gegaan en zal doorlopen tot eind 2025.

Toolkit voor professionals

In leernetwerkbijeenkomsten komen participatieprofessionals samen die betrokken zijn bij de organisatie van burgerberaden, voornamelijk gericht op klimaat of duurzaamheid. Tijdens deze bijeenkomsten worden praktijkervaringen en onderzoeksinzichten gedeeld. De verkregen inzichten uit dit onderzoek dienen als richtlijnen voor participatieprofessionals bij het vormgeven van een burgerberaad. 

De inzichten worden geïntegreerd in een ontwerp-toolkit, die participatieprofessionals voorziet van middelen om doordachte keuzes te maken voor, tijdens en na afloop van een burgerberaad. Daarnaast beoogt dit onderzoek meer inzicht te geven in de waarde van burgerberaden als participatievorm, met betrekking tot vraagstukken over klimaat en duurzaamheid. De uitkomsten van de leernetwerkbijeenkomsten worden gedeeld via blogs en longreads, die zullen worden gedeeld op deze website van het Kennisknooppunt Participatie.

Met het onderzoeksproject Duurzame Burgerberaden willen we bijdragen aan het ontwikkelen van concrete, toepasbare kennis die participatieprofessionals nodig hebben om burgerberaden met succes uit te voeren. Deze kennis is nodig om te voorkomen dat het burgerberaad de volgende hype - op het gebied van burgerparticipatie - is die door een combinatie van hoge verwachtingen en tegenvallende resultaten, snel weer verdwijnt.

Het onderzoek richt zich op vier kenmerken van burgerberaden: 

• de representativiteit van de deelnemersgroep
• de rol van experts tijdens het burgerberaad
• de invloed van adviezen op beleid
• de maatschappelijke verankering van het burgerberaad

In de media

• Interview Binnenlands Bestuur Christine Bleijenberg en Reint Jan Renes  
• Interview NRC – Christine Bleijenberg

Samenwerking

Kennispartners

• De Haagse Hogeschool (penvoerder): Lectoraat Public Governance
• Hogeschool van Amsterdam: Lectoraat Coördinatie Grootstedelijke Vraagstukken - HvA
• Hogeschool van Amsterdam: Lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad - HvA
• Bureau EMMA
• Bureau Burgerberaad
• Kennisknooppunt Participatie van het Ministerie van I&W

Praktijkpartners

• Gemeente Amsterdam
• Gemeente Heemstede
• Gemeente Utrecht
• Gemeente Den Haag
• Gemeente Haarlem
• Gemeente Rotterdam
• Gemeente Zwolle
• Gemeente Almere
• Gemeente Arnhem
• Gemeente Middelburg
• Gemeente Zeist
• Provincie Gelderland
• Provincie Zuid-Holland

Achtergrondinfo burgerberaden

Een burgerberaad is een vorm van participatie die fungeert als aanvulling van de democratie rond onderwerpen waar de representatieve democratie moeilijk grip op krijgt. Een eerste belangrijk principe van een burgerberaad is dat een representatieve groep deelnemers wordt geselecteerd door middel van loting. Vervolgens worden deze deelnemers uitgebreid geïnformeerd over het probleem, en gaan ze met deskundigen en met elkaar in gesprek. Door middel van deze gesprekken komen de deelnemers tot (al dan niet bindende) aanbevelingen voor beleid. Eén van de complexe thema’s waar overheden in toenemende mate burgerberaden voor inzetten is klimaatverandering. In het rapport van de adviescommissie Burgerbetrokkenheid bij klimaatbeleid kun je hier meer over lezen.

In verschillende gemeenten en provincies in Nederland worden burgerberaden vormgegeven en ook in het buitenland wint deze vorm van democratische vernieuwing aan populariteit. In 2025 vindt het Nationaal Burgerberaad over klimaat plaats.