Maatschappelijke onderwerpen waarbij de meningen ver uiteenlopen zijn er voldoende: klimaat, Zwarte Piet, migratie, intensieve veehouderij maar ook lokale onderwerpen zoals voetbalveldjes of een onveilige oversteekplaats. Tegengestelde standpunten vormen onderdeel van onze democratie: ze laten zien dat mensen actief een bepaald belang willen verdedigen, hun emoties kwijt willen en samen een groep vormen. Maar tegengestelde standpunten kunnen ook de tegenstellingen tussen groepen versterken en resulteren in spanningen tussen deze groepen en tot een toename van de segregatie. Dit noemen we polarisatie. Participatie kan als een van de doelen hebben om groepen en individuen juist met elkaar te verbinden en zo de polarisatie te verminderen. 

Omgaan met polarisatie

Polarisatie is een ongewis proces, maar heeft een gewisse geschiedenis, die belangrijk is om te kennen. Polarisatie kan niet direct bezworen worden, bijvoorbeeld door mensen ‘dichter bij elkaar te willen brengen’, maar wel indirect door 1) pijn te erkennen en 2) de aandacht te verleggen van identiteit naar samenwerking op basis van concrete materie en gedeelde belangen. Dan kan een verschuiving van wij-zij naar win-win ontstaan. Als er wantrouwen is en een perceptie van oneerlijkheid bestaat, is het dus belangrijk dat dat erkend wordt. Andere rechtvaardige procedures kunnen daarop volgen en de kans op een legitieme uitkomst vergroten. 

Participatie en polarisatie

Polarisatie overstijgt echter vaak het project dat de participatieprofessional moet begeleiden. Als er al sprake is van polarisatie dan kunnen dialoog technieken alleen tot op zekere hoogte leiden tot depolarisatie. Beter is daarom om de tijdspanne waarbinnen de participatieprofessional wordt ingezet zo ruim mogelijk te nemen, zodat al voordat het op inspraak en besluitvorming aankomt geleerd kan worden wat er in een wijk of gemeente leeft en men de ruimte heeft om daar op in te springen.

Meer weten?

Meer lezen over hoe je met je met polarisatie om kunt gaan? Bekijk hieronder de uitgebreide snelstudie.

Polarisatie uitgelegd in 5 minuten